Grondwater

Grondwater is al het water dat zich in de ondergrond bevindt. Regen of oppervlaktewater dringt de grond in (infiltreert) tot het een niet-doorlatende laag bereikt. Boven deze laag raakt de grond verzadigd; de ‘verzadigde zone’. De hoogte tot waar deze verzadiging optreedt is het grondwaterpeil. De hoogte van de grondwaterstand varieert sterk: in sommige gebieden komt het grondwater tot vlak onder het maaiveld. Woningbouw in deze gebieden kan niet zomaar, hiervoor is eerst onderzoek nodig. 

Grondwater is meestal van goede kwaliteit omdat zich onderweg allerlei processen plaatsvinden, waardoor bacteriën en virussen uit het water zijn verwijderd. Onder de steden en met name onder de bedrijventerreinen kunnen verontreinigingen zitten van (vroegere) industriële activiteiten. Grondwater wordt gebruikt voor onze eigen drinkwatervoorziening, maar ook in de akkerbouw en veeteelt wordt gebruikgemaakt van grondwater voor het beregenen en als drinkwater voor de dieren.

Het grondwatersysteem zit ingewikkeld in elkaar. Het is (meestal) onzichtbaar en houdt zich niet aan gemeentegrenzen. We kunnen het zelf lastig beïnvloeden. Terwijl het wel grote invloed kan hebben op de functies van de grond.

Processtappen grondwateronttrekking  

Bij activiteiten die omgevingsvergunningplichtig zijn en bij de uitvoering van werken moet het volgende proces doorlopen worden: 

1. Bepalen of er grondwater onttrokken wordt:
   1. Nee => geen actie
   2. Ja   => ga naar 2.
2. Bepaal hoeveel grondwater er onttrokken wordt:
   1. >10 m³/uur en/of <50.000 m³/maand en/of <200.000 m³/4maanden => Meldingsplicht Waterschap Vechtstromen, aanvraag kortdurende watervergunning
   2. >50.000 m³/maand en/of >200.000 m³/4maanden => Vergunningsplicht Provincie Overijssel, aanvraag watervergunning
3. Bepaal waar het grondwater geloosd wordt:
   1. Binnen de bebouwde kom
      1. Lozen op de bodem              => Gemeente Wierden Bevoegd Gezag
      2. Lozen op oppervlakte water  => Ontheffing WRD noodzakelijk
      3. Lozen op de riolering             => Gemeente Wierden Bevoegd Gezag
   2. Buiten de bebouwde kom
      1. Lozen op de bodem              => Gemeente Wierden Bevoegd Gezag
      2. Lozen op oppervlakte water  => Ontheffing WRD noodzakelijk
      3. Het is buiten de bebouwde kom niet mogelijk om bronneringswater op de riolering te lozen. E.e.a. houdt verband met de beperkte capaciteit van de drukriolering (alleen geschikt voor het afvoeren van huishoudelijk afvalwater)
4. Bepaal welke ontheffingen/vergunningen nodig zijn:
   1. Lozen op de bodem               =>
   2. Lozen op oppervlaktewater   => Watervergunning (was WVO-vergunning) WRD
   3. Lozen op de riolering             => Rioolaansluitvergunning
5. Aanleveren bemalingsplan door vergunninghouder bij gemeente Wierden. Hier moeten ten minste de volgende onderdelen opgenomen zijn:
   1. Overzichtstekening van het gebied waar bemaling wordt toegepast
   2. Overzichtstekening/Opstellingstekening in te zetten materieel, incl. voorzieningen t.b.v. ontijzering, watermeter, etc. etc.
   3. Tracé dat bemalingswater aflegt tot lozingspunt
   4. Geïnstalleerde pompcapaciteit
   5. Registratieformulieren onttrekking grondwater
   6. Ijkrapport watermeter

Niet iedereen mag zomaar een put slaan en grondwater uit de bodem halen. In 1984 is de Grondwaterwet ingevoerd (per 22 december 2009 gewijzigd in de Waterwet) en vanaf dat moment is de provincie verantwoordelijk voor het grondwaterbeheer. In 2009 is deze wet opgegaan in de Waterwet. In deze wet worden algemene regels gegeven voor het gebruik van grondwater. Deze regels zijn voor de eigen provincie uitgewerkt in de Omgevingsverordening Overijssel.

Waar kan ik terrecht met vragen over grondwater?

Province Overijssel

De provincie Overijssel is verantwoordelijk voor het kwantitatieve beheer van al het grondwater en voor de kwaliteit van het grondwater. Er zijn drie categorieën grondwateronttrekkingen waarvoor u bij de provincie een vergunning moet aanvragen:

• koude-warmte opslag;

Koude- en warmteopslag is een systeem dat warmte en koude opslaat in het grondwater om later te gebruiken voor koelen en verwarmen van gebouwen. Het systeem zorgt voor een flinke energiebesparing, omdat verwarmen en koelen van woon- en werkruimten op de gebruikelijke manier veel aardgas en elektriciteit kost.De provincie gaat over de regels van koude-warmte opslag.

• industriële toepassingen van meer dan 150.000 m³ per jaar;
• openbare drinkwatervoorziening.

Afhankelijk van het soort aanvraag wordt voor de procedure (ter inzagelegging, gedachtewisseling, beslissing) minimaal vier tot zes maanden gere­kend.  

Waterschap Vechtstromen

Voor alle overige categorieën onttrekkingen die niet onder de  provincie vallen, is het waterschap verantwoordelijk. Dus voor het aanvragen van een vergunning voor beregening, bronbemaling, sanering of industriële toepassingen tot en met 150.000 m3 per jaar dergelijke kunt u bij het waterschap terecht. Deze melding moet ten minste 14 dagen voorafgaand aan de onttrekking plaats te vinden. Hieraan zijn geen kosten verbonden.

Aanvragen voor een vergunning moeten worden gericht aan het dagelijkse bestuur van het water­schap Vechtstromen. De formulieren voor een melding en een vergun­ning kunt u bij het waterschap aanvragen.

Andere vergunningen

Bij het onttrekken van grondwater dient men ook rekening te houden met een vergunning- of ont­heffingsplicht ten aanzien van het lozen van het opgepompte water. Specifieke informatie hierover kunt u ver­krijgen bij de gemeente Wierden of het waterschap Vechtstromen.

Meldingsplicht

Iedereen die grondwater uit de bodem in de ge­meente Wierden onttrekt, maar niet onder de ver­gunningplicht valt, dient deze onttrekking bij het waterschap Vechtstromen te melden. Deze melding moet ten minste 14 dagen voorafgaand aan de onttrekking plaats te vinden. Hieraan zijn geen kosten verbonden.

Naast meldingsplicht moet iedereen die grondwa­ter onttrekt de onttrokken hoeveelheid meten. Vrijgesteld van deze verplichting zijn de onttrek­kingen waarbij niet meer dan 10 m³/uur EN niet meer dan 5.000 m³/ kwartaal wordt onttrokken. Verder zijn de onttrekkingen voor be­regening en bevloeiing en de onttrekking ten be­hoeve van noodvoorzieningen vrijgesteld. Vrijgestelde ont­trekkingen betalen geen provinciale grondwater­heffing. 

Grondwaterbeschermingsgebieden

Een groot deel van de gemeente Wierden ligt in grondwaterbeschermingsgebied. Op het "slaan van putten" voor grondwateronttrek­king in grondwaterbeschermingsgebieden is de provinciale milieuverordening van toepassing. In­formatie hierover kunt u inwinnen via telefoon­nummer (038) 499 79 54 of (038) 499 79 53.  

Schadevergoeding

Schade aan een onroerend goed die door het ont­trekken van grondwater met een vergunning ont­staat, dient - indien dit redelijk is - door de vergun­ninghouder te worden vergoed. Om te kunnen vaststellen of en in hoeverre schade aanwezig is, kan men de provincie verzoeken een onderzoek in te stellen. Aan een dergelijk verzoek zijn geen kosten verbonden.

In veel gevallen is er een vergunning vereist om grondwater te mogen onttrekken. Er geldt een aanvraagprocedure die veel tijd vraagt; minimaal vier tot maximaal zes maanden. Daarna is er nog een beroepstermijn van zes weken. In die periode kunnen andere belanghebbenden bezwaar maken tegen een voorgenomen vergunning. Als er geen vergunning vereist is voor een grondwateronttrekking, geldt er altijd een meldingsplicht.

De eigenaar van een woning is zelf verantwoordelijk voor het op eigen terrein treffen van maatregelen tegen wateroverlast. De gemeente heeft een wettelijke zorgplicht voor grondwater. Dit betekent dat de gemeente als het nodig is voorzieningen aanlegt om overtollig grondwater af te kunnen voeren. De gemeente is niet aansprakelijk voor problemen, maar wel aanspreekbaar. Dit houdt in dat u bij de gemeente terecht kunt met uw vragen over grondwater. Is er sprake van langdurige en structurele grondwateroverlast over een groter gebied dan zal de gemeente de oorzaken onderzoeken en samen met eigenaren en het waterschap een plan maken om het probleem op te lossen. Hoe de gemeente Wierden de grondwaterzorgplicht invult staat beschreven in het Gemeentelijk Rioleringsplan.

Actuele grondwaterstanden kunt u hier vinden.

Grondwateroverlast

Een hoge grondwaterstand kan leiden tot grondwateroverlast. De gemeente kan niet altijd voorkomen dat er wateroverlast ontstaat (is ook niet de taak van de gemeente). Daarom zullen inwoners soms zelf aanvullende maatregelen (waterhuishoudkundig en/of bouwkundig) moeten nemen. Als u last heeft van grondwateroverlast ga dan eerst na of uw buren of andere woningen in de buurt dezelfde problemen hebben. Als u de enige bent die last heeft van grondwateroverlast ga dan na of uw riolering of waterleiding niet lek is.

Als er sprake is van wateroverlast op uw eigen terrein, heeft u de volgende taken:

• nemen van waterhuishoudkundige maatregelen, bijvoorbeeld aanleg van drainage;
• nemen van bouwkundige maatregelen om bouwtechnische gebreken te verhelpen, zoals niet-waterdichte kelders, lekke convectorputten of te diepe kruipruimtes;
• nemen van maatregelen als er sprake is van een slechte structuur / doorlatendheid van de gronden;
• nemen van voorzieningen voor de ontwatering bij de ontwikkeling (bouw en woonrijp maken) van nieuwe gebieden.

Tips voor het voorkomen en oplossen van grondwateroverlast

Tijdens de bouwfase rijdt vaak zware apparatuur over de omliggende grond. Het gevolg daarvan is een verdichting van de ondergrond. Vlak voor de oplevering van het pand worden de toekomstige tuinen voorzien van een laag teelaarde, vaak zonder dat de ondergrond is omgewerkt. Het gevolg hiervan kan zijn dat u maanden later na flinke regenval in een inmiddels ingerichte tuin wateroverlast ondervindt. Het water kan niet weg door de verdichte ondergrond.

Let er daarom op dat voor het aanbrengen van de teelaarde eventuele verdichtingen van de ondergrond eerst worden omgewerkt (door minimaal 1 meter diep te laten spitten, let wel op riolering en kabels en leidingen die in de ondergrond zitten). Als dit niet geregeld is door de aannemer, zorg er dan zelf voor. Voorkomen is beter dan genezen! Als doorspitten geen optie is omdat de tuin al is ingericht is het aanbrengen van grindpalen een mogelijkheid. Dit kan met behulp van een grondboor relatief eenvoudig. U boort een gat met de boor zo diep mogelijk en vult deze met grind. Om te voorkomen dat het grind verstopt doordat de grond ertussen spoelt is er een eenvoudige truc: een oude panty. U vult de panty boven het gat met grind en laat deze beetje bij beetje zakken aan het eind legt u een knoop.

Overigens vermindert wateroverlast in tuinen van nieuwbouwwijken vaak na enkele jaren, wanneer het groen een volwassen wortelstelsel heeft ontwikkeld en het bladoppervlak meer water verdampt.

Vochtige kruipruimte: oorzaken en oplossingen

Wanneer de afvoer van water in de grond stagneert, kan de kruipruimte vochtig worden. Een kruipruimte die continue onder water staat, kan stankklachten veroorzaken of leiden tot opkruipend vocht. Een kruipruimte mag niet te diep zijn aangelegd. Meestal is het zelfs niet eens noodzakelijk om een kruipruimte aan te leggen, Bij nieuwbouw moet de vloer dampdicht zijn, dat voorkomt klachten.

Water in de kruipruimte kan in een enkel geval ook worden veroorzaakt door bouwfouten zoals foutief aangelegde binnenriolering en het vergeten aan te sluiten op de hoofdriolering in de openbare weg. Dergelijke gebreken kunt u verhalen bij de bouwer via de GIW-garantie of via de vorige eigenaar.

Een andere oorzaak van water in de kruipruimte is een te hoge grondwaterstand.